Sau Đại thắng mùa xuân năm 1975, đất nước thống nhất, cả nước bước vào thực hiện nhiệm vụ chính trị mới, đó là công cuộc xây dựng xã hội chủ nghĩa. Thấm nhuần tinh thần phát huy nội lực của văn hóa, văn nghệ trong sự phát triển bền vững của xã hội, Văn học nghệ thuật Bắc Giang đẩy mạnh hoạt động sáng tác để chung sức quảng bá, phát triển tiềm năng của địa phương. 

Trong suốt những năm thực hiện Nghị quyết số 23-NQ/TW ngày 16/6/2008 của Bộ Chính trị về tiếp tục xây dựng và phát triển văn học, nghệ thuật trong thời kỳ mới, văn nghệ sĩ đã lĩnh hội tinh thần từ nghị quyết vào bối cảnh địa phương trong những kế hoạch, mục tiêu và khát vọng vươn lên phát triển kinh tế, đồng thời chú trọng bảo tồn phát huy các giá trị văn hóa bản địa; phát triển đô thị xanh - thông minh; thực hiện các quy hoạch vùng miền phát triển trọng điểm về cây ăn quả, nông sản, công nghiệp hóa, hiện đại hóa… Các tác phẩm đã hướng tới quảng bá tiềm năng về vùng đất, văn hoá, con người Bắc Giang qua các phong trào học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; Xây dựng nông thôn mới… Nhiều hoạt động sáng tác và tác phẩm văn học nghệ thuật có giá trị góp phần thực hiện tốt Nghị quyết số 33-NQ/TW ngày 9/6/2014 của Trung ương Đảng về "Xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước".

Thông qua sự chuyển tải của văn học nghệ thuật,  con người, văn hóa và bản sắc ở từng vùng đất Bắc Giang nói riêng đã góp phần xây dựng lên những giá trị của đời sống mới với  khát vọng và niềm tin vươn lên đổi mới và hội nhập.          

Trong 50 năm qua,  Hội VHNT Bắc Giang đã có 45 năm xây dựng và phát triển (1980-2025). Sau năm 1975, mảnh đất Bắc Giang  là nơi hội tụ các văn nghệ sĩ cả nước đến công tác, đi thực tế sáng và đã có nhiều tác phẩm về Bắc Giang như nhạc sĩ Nguyễn Văn Tí, Phó Đức Phương, Trần Chung, An Thuyên và nhiều nhà thơ, nhà văn như: Hữu Thỉnh, Vũ Quần Phương, Nguyễn Phan Hách, Trần Ninh Hồ... 

Với chủ trương của Đảng đẩy mạnh vai trò hoạt động văn học nghệ thuật sau ngày đất nước thống nhất, các tổ chức Hội VHNT địa phương ra đời.  Năm 1980, Hội VHNT tỉnh ra đời tập hợp đội ngũ văn nghệ sĩ làm nòng cốt. Từ đó đến nay Hội VHNT tỉnh dưới sự lãnh đạo chỉ đạo của tỉnh, đã trực tiếp tổ chức các hoạt động VHNT, tạo nên phong trào sáng tác và quảng bá văn học nghệ thuật sôi nổi suốt chặng đường 45 năm qua. Cuộc thi sáng tác VHNT đầu tiên (trong 2 năm 1980 đến 1983) có 1032 tác phẩm của 242 tác giả gửi dự 4 cuộc thi gồm: Thi về đề tài thanh niên; Thi về đề tài chiến tranh và quân đội;

Thi Thơ trên báo Văn nghệ Hà Bắc; Thi sáng tác về Đảng quang vinh và Tổ quốc.

 

Sau năm 1997, dù  trải qua giai đoạn tách địa giới hành chính Hà Bắc thành hai tỉnh Bắc Giang và Bắc Ninh. Nhưng nền văn học nghệ thuật của hai tỉnh vẫn chung một dòng chảy của vùng Kinh Bắc. Hai thị xã Bắc Giang và Bắc Ninh là hai trung tâm chính của sự giao lưu, quần tụ văn nghệ sĩ vùng Kinh bắc với các nghệ sĩ ở thủ đô và khu vực phía Bắc. Sự quyến luyến ấy thể hiện trong các hoạt động sáng tác của văn nghệ sĩ. Điển hình là năm 2002, Hội VHNT Bắc Giang đã xuất bản tập Văn, Thơ Bắc Giang thế kỷ 20 đã quy tụ đầy đủ các gương mặt văn chương của vùng Kinh Bắc ở Bắc Ninh và Bắc Giang.  Bên cạnh đó, từ năm 2002, UBND tỉnh Bắc Giang đã ban hành Quy chế tài trợ sáng tạo văn học, nghệ thuật và Quy chế giải thưởng VHNT Sông Thương đã tạo động lực khuyến khích cho văn nghệ sĩ tỉnh nhà sáng tạo

Đến nay (3/2025) Hội VHNT Bắc Giang có 186 hội viên ( trong đó có 73 hội viên chuyên ngành trung ương.), 7 Chi hội. Những chủ trương về phát triển văn học nghệ thuật trong thời kỳ mới là điều kiện để tập thể Hội Văn học nghệ thuật Bắc Giang và hội viên có nhiều hoạt động sáng tác và quảng bá tác phẩm văn học nghệ thuật. Chỉ tính từ năm 2004 đến nay, tập thể và cá nhân hội viên của Hội đã xuất bản khoảng trên 400 đầu sách, 36 CD/VCD âm nhạc và sân khấu tạo nên dấu ấn về vùng đất và con người Bắc Giang đậm đà bản sắc địa phương. Điển hình như 3 tập Giải thưởng Văn học nghệ thuật Sông Thương, 7 tập Văn nghệ miền núi Bắc Giang, 14 tập thơ, 9 tập sách Nghiên cứu văn nghệ dân gian, 28 tập sách VHNT chuyên ngành khác (như: tập sách Ảnh nghệ thuật, mỹ thuật, kiến trúc, ca khúc, tập  Kịch bản sân khấu, Nông thôn ngày mới, thiếu  nhi, truyện, ký ...) Nhiều tác phẩm VHNT của hội viên được quảng bá giới thiệu trên Đài phát thanh và truyền hình, báo  chí  trong và ngoài tỉnh, một số  tác  phẩm  được chọn làm ngữ liệu giảng dạy  trong nhà trường  của tỉnh. 

 Các chi hội cùng hội viên đã và đang là  nòng  cốt  tham gia tích  cực  vào  các  hoạt động VHNT của địa phương: Các Kiến trúc sư của chi hội Kiến trúc đã đóng góp lớn vào việc tư vấn, thẩm định, thiết lập quy hoạch của các khu đô thị, dân cư trong tỉnh. Một số các công trình kiến trúc mang tầm thời đại đã làm thay đổi diện mạo đô thị của tỉnh Bắc Giang sau 50 năm xây dựng và đổi mới, như Nhà thi đấu thể thao tỉnh, các khu Liên cơ quan tỉnh, nhiều công trình quy hoạch, kiến trúc trụ sở hành chính ở cơ sở,  khu du lịch tâm linh, sinh thái...; Chi hội Mỹ thuật với lực lượng họa sĩ có nhiều tác phẩm mỹ thuật được các nhà sưu tầm mua với giá cao,  trưng bày tại các bảo tàng mỹ thuật, các cuộc triển lãm khu vực, toàn quốc. Các tác giả mỹ thuật Bắc Giang luôn nỗ lực làm mới  tác phẩm trên các chất liệu dễ đi vào đời sống như gốm, đồng nhôm… theo xu hướng mỹ thuật ứng dụng, tiến hành sản xuất hàng hóa, phục vụ thị trường (tranh tường trên chất liệu gốm, sơn mài trang trí…); Chi hội Âm nhạc với nhiều tác phẩm nhạc không lời và ca khúc được phát sóng trên Đài Tiếng nói Việt Nam, Đài Truyền hình Trung ương và địa phương. Một số nhạc sỹ, ca sỹ đã đầu tư xuất bản ấn phẩm âm nhạc, tập ca khúc, làm đĩa CD, VCD ca nhạc… để phổ biến tác phẩm đến đông đảo công chúng. Hàng chục lượt nhạc sĩ có tác phẩm được dàn dựng thành công đạt giải thưởng cao trong các kỳ hội diễn toàn quốc và khu vực; Chi hội Sân khấu hoạt động trong các lĩnh vực: sáng tác kịch bản, đạo diễn và biểu diễn; tích cực tham gia  phục hồi và, truyền dạy, phát triển các câu lạc bộ dân ca truyền thống như hát chèo, ca trù, chầu văn,  quan họ… Nhiều hội viên, nghệ sỹ đã dành được nhiều Huy chương Vàng, Huy chương Bạc tại các kỳ hội diễn ở Trung ương và khu vực. Chi hội Sân khấu đã có 2 Nghệ sĩ Nhân dân; 7 Nghệ sĩ Ưu tú; 01 hội viên được Kỷ lục Ghi-nét Việt Nam trao chứng nhận nghệ sĩ thể hiện hình tượng Bác Hồ trên sân khấu...; Chi hội Văn nghệ dân gian có nhiều hoạt động về việc sưu tầm, nghiên cứu biên soạn các công trình về văn hóa như Dân ca Cao Lan, Dân ca Sán Chí, về làng cổ, di tích văn hóa trong tỉnh văn hóa, văn nghệ dân gian, trong đó nhiều hội viên đã có đóng góp quan trọng vào việc thiết lập hồ sơ, tổ chức hội thảo, đàm phán để UNESCO công nhận các di sản văn hóa của tỉnh Bắc Giang như Mộc bản chùa Vĩnh Nghiêm...; Chi hội Nhiếp  ảnh đã có nhiều tác phẩm ảnh nghệ thuật về văn hóa  đất và người Bắc giang góp phần quảng bá hình ảnh Bắc giang trong và ngoài nước.

  

Tạp chí Văn nghệ Sông Thương là cơ quan ngôn luận của Hội VHNT tỉnh, có chức năng, nhiệm vụ phục vụ nhiệm vụ chính trị địa phương bằng tác phẩm văn học nghệ thuật. Tạp chí văn nghệ luôn hướng tới nhu cầu bạn đọc về văn học nghệ thuật mang tính chuyên nghiệp. Tạp chí được Bằng khen của Bộ Thông tin Truyền thông tặng về thành tích xuất sắc trong công tác tuyên truyền báo chí của toàn quốc năm 2020; Chi hội Nhà báo Tạp chí Sông Thương được Bằng khen của UBND tỉnh năm 2022.

Các đơn vị cơ quan đoàn thể trong tỉnh tổ chức nhiều hoạt động  tuyên truyền kỷ niệm nền văn học nghệ thuật Việt Nam trong hành trình 50 năm VHNT Bắc Giang, cụ thể như: Ban Tuyên Giáo Tỉnh ủy là cơ quan trực tiếp chỉ đạo định hướng về công tác tư tưởng đã thường xuyên phối kết hợp thực hiện triển khai có hiệu quả  các  Nghị  quyết  của  đảng  để  văn nghệ  sĩ  thấm nhuần  tư  tưởng của đảng trong sáng tạo  tác phẩm VHNT. Sở Văn hóa thể thao & Du lịch là cơ quan trực tiếp quản lý nhà nước trong lĩnh vực VHNT, đã thường xuyên phối kết hợp thực hiện nhiều chương trình nội dung hiệu quả như: xuất bản sách, hội diễn nghệ thuật, cuộc thi và triển lãm mỹ thuật, âm nhạc,  các chương trình nghệ thuật mang tính chuyên nghiệp; tạo thuận lợi cho các CLB thơ hoặc CLB dân ca quan họ, ca trù, dân ca các dân tộc thiểu số cơ sở hoạt động... Báo Bắc Giang, đài PTTH tỉnh tổ chức các chuyên trang giới thiệu quảng bá tác giả, tác phẩm. Tỉnh Đoàn thanh niên tổ chức cuộc thi ca khúc, nhiếp ảnh cho thanh thiếu niên. Nhiều huyện và thành phố hằng năm tổ chức Ngày Thơ Việt Nam, xuất bản ấn phẩm VHNT, tổ chức các cuộc thi về VHNT. Sở Giáo dục & Đào tạo tổ chức giảng dạy VHNT địa phương trong nhà trường, là nơi ươm mầm và phát triển  những tài năng  VHNT tương lai... 

Với và sự nỗ lực không ngừng, chỉ tính từ năm 2004 đến nay, Tập thể Hội VHNT tỉnh Bắc Giang và các cá nhân hội viên được Nhà nước tặng thưởng 5 Huân chương Lao động hạng Ba, 5 Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ; 5 Cờ thi đua của UBND tỉnh và Liên hiệp các Hội VHNT Việt Nam, 128 Bằng khen, 648 Giấy khen.  Trên  639 cá nhân hội viên đạt giải thưởng văn học nghệ thuật, báo chí (trong đó có khoảng 178 giải thưởng VHNT cấp khu vực, quốc gia, quốc tế).

Năm 2025,VHNT Bắc Giang lại tiếp tục bước sang một chặng đường mới với cả những thuận lợi và khó khăn. Đó là  phát triển văn học nghệ thuật trong môi trường công nghiệp hóa hiện đại hóa , cùng với sự phát triển các nền tảng mạng xã hội, công nghệ số, công nghệ trí tuệ nhân tạo AI phát triển...  Sự phát triển ấy đã mang đến cho văn học nghệ thuật những cơ hội phát triển tiếp cận công chúng, trao đổi học hỏi phương thức sáng tác mới...  

VHNT cả nước cũng như VHNT Bắc Giang là tổ chức chính trị - xã hội nghề nghiệp, do đảng và nhà nước giao nhiệm vụ, tiếp tục đẩy mạnh củng cố tổ chức hội, phát triển hội viên; xây dựng khối đoàn kết, thống nhất trong tổ chức hội; tiếp tục đổi mới và nâng cao chất lượng hoạt động hội để Hội thực sự là ngôi nhà hội tụ các văn nghệ sĩ trong tỉnh; tiếp tục  phấn đấu sáng tạo ra những tác phẩm có giá trị tư tưởng và nghệ thuật cao đáp ứng được  tiêu chí vừa phục vụ nhiệm vụ chính trị vừa đáp ứng  nhu cầu hưởng thụ nghệ thuật của công chúng.

Từ yêu cầu mới của thời đại,văn học nghệ thuật tiếp tục xây dựng, bồi dưỡng đội ngũ quản lý đến sáng tác có trình độ về lý luận chính trị , tạo điều kiện để văn nghệ sĩ tiếp cận với xu thế sáng tác chuyên nghiệp, hiện đại; đồng thời  đẩy mạnh các hoạt động công bố quảng bá tác phẩm VHNT tại địa phương. Mở nhiều cuộc thi sáng tác để chọn lọc, phát hiện tác giả - tác phẩm có chất lượng cao để tiếp tục đầu tư nâng tầm lên thành điển hình, mũi nhọn. khuyến khích tạo điều kiện cho hội viên đi thực tế vùng miền để khai thác chất liệu cuộc sống sáng tạo nên những tác phẩm có giá trị tư tưởng và nghệ thuật, thấm đậm tính nhân văn phục vụ đắc lực sự nghiệp CNH, HĐH, đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hóa của nhân dân các dân tộc trong tỉnh. Hằng năm  tiếp tục tổ chức các hội thảo, toạ đàm, mở trại sáng tác… ; tiếp tục có kế hoạch sử dụng có hiệu quả Quỹ hỗ trợ sáng tạo VHNT tạo điều kiện cho hội viên sáng tạo tác phẩm và công bố tác phẩm; tiếp tục quan tâm thúc đẩy công tác nghiên cứu, sưu tầm, nâng cao chất lượng công tác lý luận phê bình văn học, từng bước nâng cao hoạt động Tạp chí Sông Thương;  chăm lo công tác thi đua khen thưởng củng cố các chi hội chuyên ngành.

Phấn khởi, tự hào về những thành tựu 50 năm, VHNT Bắc Giang  tiếp tục lĩnh hội và  quán triệt sâu sắc các Nghị quyết của Đảng và chủ trương chính sách của Nhà nước về phát triển văn học nghệ thuật.  Hội Văn học nghệ thuật Bắc Giang ngày càng vững mạnh về tổ chức, giỏi về chuyên môn để VHNT Bắc góp phần cùng toàn Đảng, toàn dân thực hiện thắng lợi sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá quê hương, đất nước; vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh; tiếp tục hòa cùng dòng chảy VHNT cả nước trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.